หลวงปู่ดุลย์
ประวัติหลวงปู่ดุลย์
หลวงปู่ดุลย์ ถือกำเนิด ณ บ้านปราสาท ตำบลเฉนียง อำเภอเมืองสุรินทร์ เมื่อวันอังคารแรม ๒ ค่ำ เดือน ๑๑ ปีกุน ตรงกับวันอังคารที่ ๔ ตุลาคม ๒๔๓๐ เป็นปีที่ ๒๐ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ โยมบิดาของท่านชื่อ นายแดง โยมมารดาชื่อ นางเงิม นามสกุล ดีมาก หลวงปู่มีพี่น้อง ๕ คน คนแรกเป็นหญิงชื่อ กลิ้ง คนที่สองคือตัวหลวงปู่ดุลย์ คนที่สามเป็นชายชื่อเคน คนที่สี่และห้าเป็นหญิงชื่อรัตน์ และทอง
เมื่อครบอายุอุปสมบท หลวงปู่ดุลก็ได้เข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์ ณ วัดจุมพลสุทธาวาส อ.เมือง จ.สุรินทร์ ในพ.ศ. ๒๔๕๓ โดยมีพระครูวิมลศีลพรต เป็นพระอุปัชฌาย์ เมื่อแรกบวช หลวงปู่ได้พากเพียรศึกษาการปฏิบัติกรรมฐานอย่างเคร่งครัด มีความวิริยะ อุตสาหะอย่างแรงกล้า จนล่วงเข้าพรรษาที่ ๖ หลวงปู่จึงหันมาศึกษาพระปริยัติธรรมที่วัดสุทัศน์ จังหวัดอุบลราชธานี จนสอบได้นักธรรมชั้นตรีเป็นรุ่นแรกของจังหวัดอุบลราชธานี และได้ศึกษาบาลีไวยากรณ์(มูลกัจจายน์) จนสามารถแปลพระธรรมบทได้
เนื่องจากวัดสุทัศน์ เป็นวัดที่อยู่ในสังกัดธรรมยุตินิกาย หลวงปู่จึงได้ขอญัตติเป็นธรรมยุตินิกายในพ.ศ. ๒๔๖๑ ณ วัดสุทัศน์โดยมีพระมหารัฐ เป็นพระอุปัชฌาย์ และในพรรษาต่อมาหลวงปู่ได้มีโอกาสพบพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต เมื่อได้ฟังธรรมเพียงครั้งเดียวจากพระอาจารย์มั่น ก็เกิดความอัศจรรย์ใจยิ่ง จึงได้เลิกศึกษาพระปริยัติแล้วออกธุดงค์ตามพระอาจารย์มั่น ไปยังที่ต่างๆหลายแห่ง จึงนับได้ว่าหลวงปู่เป็นศิษย์พระอาจารย์มั่นในสมัยแรก ต่อมาเจ้าคณะมณฑลนครราชสีมาขอให้หลวงปู่กลับจังหวัดสุรินทร์ เพื่อบูรณะวัดบูรพาราม หลวงปู่จึงจำต้องระงับกิจธุดงค์และเริ่มงานบูรณะตามที่ได้รับมอบหมาย หลวงปู่ได้อุทิศชีวิต เพื่อพระศาสนาอย่างแท้จริง จนได้รับการยอมรับจากสาธุชนทั้งหลาย ว่าเป็นอริยสงฆ์ที่หาได้ยากยิ่งองค์หนึ่ง
มรณภาพ
หลวงปู่ท่านมรณภาพลงด้วยอาการสงบ เมื่อวันที่ ๓๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๒๖ เวลา ๐๔.๑๓ น. รวมสิริอายุได้ ๙๖ ปี ๒๖ วัน พรรษาที่ ๗๔
และเมื่อวันที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๒๘ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่ง พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี จากพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวังดุสิต ไปยังท่าอากาศยานดอนเมือง เพื่อประทับเครื่องบินพระที่นั่งเสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพพระราชวุฒาจารย์ (ดูลย์ อตุโล) อดีตเจ้าอาวาสวัดบูรพาราม ณ บริเวณวนอุทยานแห่งชาติพนมสวาย ตำบลนาบัว อำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ เมื่อได้เวลาอันสมควรแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินขึ้นเมรุทรงทอดผ้าไตรที่โกศแล้วจุดเพลิงพระราชทาน หลังจากนั้นสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงจุดไฟพระราชทานเพลิงศพแล้วเสด็จลงจากเมรุ ประทับ ณ มุขพลับพลาพิธี สมควรแก่เวลาจึงเสด็จพระราชดำเนินกลับ นับว่าเป็นการปิดตำนานครูบาอาจารย์ชื่อดังของจังหวัดสุรินทร์
วัตถุมงคล
สำหรับวัตถุมงคลของหลวงปู่ดุลย์นั้นก็มีปรากฏให้เห็นกันมากมายเกือบร้อยกว่ารุ่นเลยทีเดียว ซึ่งวัตถุมงคลที่จัดทำขึ้นมาเป็นครั้งแรกนั่นก็คือ เหรียญรุ่นที่ ๑ ปี พ.ศ.๒๔๗๘ เหรียญหลวงพ่อพระชีว์ พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองสุรินทร์ โดยจัดทำขึ้นมาประมาณ ๑,๐๐๐ เหรียญ ทำให้เป็นอีกหนึ่งวัตถุมงคลที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากของหลวงปู่ดุลย์ ส่วนเหรียญอีกรุ่นหนึ่งที่ได้รับความนิยมไม่แพ้กันก็คือ เหรียญหลวงปู่ดุลย์ ปี พ.ศ.๒๕๐๘ ซึ่งความนิยมในเหรียญรุ่นนี้ก็มาจากการที่เป็นเหรียญรุ่นแรกที่จัดทำขึ้นโดยพิมพ์รูปเหมือนหลวงปู่ลงไปนั่นเอง
ส่วนวัตถุมงคลชนิดอื่นของหลวงปู่ดุลย์ที่เป็นที่ต้องการของนักสะสมก็มี ตะกรุดโทนหลวงปู่ดุลรุ่นแรก สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๘ ซึ่งบรรดาเซียนพระทั้งหลายนั้นต่างก็ตามหากันอยู่เสมอมา